Slaap woordenboek
14 juni

Iedereen die ’s nachts regelmatig hard praat in bed en stoten en schoppen krijgt, kan last krijgen van een REM-slaapgedragsstoornis. In deze parasomnie zijn de spieren van de getroffen persoon niet in volledige rust tijdens de droomfase.

REM-slaapgedragsstoornis ontleent zijn naam aan de Amerikaanse psychiater en somnoloog Carlos H. Schenck, daarom wordt het vaak het Schenck-syndroom genoemd. In het Engels wordt deze zeldzame parasomnie ook wel REM slaap gedragsstoornis of kortweg RBD. RBD werd voor het eerst beschreven door Carlos H. Schenck in 1986.

In Duitsland lijdt ongeveer 0,5 procent van de mensen aan een REM-slaapgedragsstoornis. RBD is niet te verwarren met een somniloquia. Terwijl RBD “alleen” kan praten tijdens de slaap, is schoppen en slaan uitgesloten in een somniloquia. Beide ziekten vallen echter onder de generieke term parasomnie.

Wat is rem slaap gedragsstoornis?

Bij REM-slaapgedragsstoornis schreeuwen, praten, schoppen en slaan patiënten in hun slaap. De lichaamsbewegingen kunnen zeer expansief en met volle kracht zijn. Dit kan zo ver gaan dat zelfs dingen worden gepakt, daarom wordt aanbevolen dat er geen voorwerpen naast het bed van zieke mensen liggen. Partners van de getroffenen willen vaak uit angst in hun eigen bed slapen.

RBD is meestal zeer agressief gedrag. Dit geldt ook voor mensen die volledig vredig en ontspannen zijn in het normale dagelijkse leven. Vaak wordt een droom beleefd tijdens een aflevering. REM-slaapgedragsstoornis treedt vooral op tijdens de droomslaapfase van de tweede helft van de nacht (vandaar de naam). Van de ongeveer 400.000 patiënten in Duitsland is ongeveer 90 procent man. En ongeveer 80 procent van de getroffenen is ouder dan 60 jaar.

Wat is parasomnie?

Het syndroom van Schenck valt onder het fenomeen parasomnie. Een parasomnie is ongewenst gedrag tijdens het slapen, in slaap vallen of wakker worden.. Er zijn nog veel meer parasomnieën, waaronder:

• Nachtmerries: Af en toe slecht dromen is volkomen normaal. Als nachtmerries echter regelmatig voorkomen gedurende een lange periode, kan het een parasomnie zijn. Kinderen tot de puberteit zijn vrijgesteld. Omdat hun hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn, kunnen ze vaker nachtmerries ervaren zonder ziekte.
• Slaapwandelen: Deze parasomnie treedt op tijdens de diepe slaap en omvat eenvoudige beweging van de armen, tot complexe bewegingen en goed dwalen. Nogmaals, kinderen zijn vrijgesteld. Trouwens: Slaapwandelen is geen droom uitleven.
• Straatsteen Nocturnus: Pavor Nocturnus – of nachtangsten – verwijst naar het plotselinge schrikken van de diepe slaap. De getroffenen worden meestal wakker met een luide kreet, maar zonder iets te hebben gedroomd. Net als bij slaapwandelen is dit een waakstoornis. Terwijl de slaapwandelaar het bed verlaat, blijft de getroffen persoon in bed tijdens nachtelijke angsten.
• Slaapverlamming: Ook wel slaapverlamming genoemd. Slaapverlamming resulteert in ongewenst onvermogen om te bewegen tijdens het in slaap vallen of wakker worden. Omdat de getroffenen gedurende deze tijd bij bewustzijn zijn, raken ze meestal in paniek, hoewel slaapverlamming eigenlijk onschadelijk is. Bij slaapverlamming raken de slaapfasen in de war.
• Bruxisme: Bruxisme is nachtelijk tandenknarsen. Dit kan zo sterk zijn dat de getroffenen hun tanden afbreken. Daarom is een tandheelkundige spalk sterk aan te raden. Net als rem slaap gedragsstoornis, bruxisme treedt bruxisme op tijdens de REM-fase.
• Somniloquia: Een andere parasomnie die optreedt tijdens de REM-slaap. In somniloquia praten patiënten in hun slaap. Dit kan van alles zijn, van onbegrijpelijk gebabbel tot volledig geformuleerde, complexe zinnen met contextuele betekenis. Somniloquia is ook volledig normaal bij kinderen tot de puberteit en wordt niet als abnormaal beschouwd.

Als u meer wilt weten over Parasomnias, lees ons artikel over parasomnieën. Hier wordt de achtergrond in meer detail besproken.

Zijn er verschillende REM-slaapgedragsstoornissen?

Ja, die zijn er. In de geneeskunde, tussen drie gedragsstoornissen onderscheiden, idiopathische, symptomatische en acute REM-slaapgedragsstoornis.

1. Idiopathische REM-slaapgedragsstoornis
   Als er geen reeds bestaande aandoening is op het moment van optreden, spreken artsen van een idiopathische gedragsstoornis.
2. Symptomatische REM-slaapgedragsstoornis
   Bij deze vorm van gedragsstoornis is er een reeds bestaande aandoening op het moment van het eerste optreden. Meestal is deze ziekte de oorzaak van RBD. In de meeste gevallen zijn de reeds bestaande aandoeningen neurodegeneratieve ziekten.
3. Acute REM-slaapgedragsstoornis
   De acute gedragsstoornis treedt vooral op bij gebruik of ontwenning van drugs of alcohol. Verschillende medicijnen kunnen ook deze vorm van het syndroom van Schenck veroorzaken. In de meeste gevallen is dit een korte aflevering.

Wat zijn de symptomen van het syndroom van Schenck?

Tijdens de REM-slaap worden onze spieren meestal uitgeschakeld. Terwijl onze ogen heel snel onder de oogleden bewegen en onze hersenen op hun best presteren, liggen we roerloos in bed. Symptomen van RBD zijn onder meer:

• De uitvoering van droominhoud, soms met agressieve bewegingen en complex motorisch gedrag.
• Luid praten, huilen, schreeuwen, kreunen, lachen of mompelen.
• De zieke heeft geen herinnering aan de incidenten.
• Maar wel een goede herinnering aan de triggerende droom.

De Meest voorkomende blessures door het agressieve gedrag in de slaap zijn Kneuzingen, uitgescheurd haar en Gebroken botten.

Wat zijn de oorzaken van rem slaap gedragsstoornis?

Zoals hierboven vermeld, moet een onderscheid worden gemaakt tussen idiopathische, symptomatische en acute gedragsstoornis. Afhankelijk van het geval verschillen de oorzaken ook:

• Bij acute gedragsstoornis is het meestal massaal alcohol- of drugsgebruik de oorzaak van de aflevering. Ook kan het verkeerde of overmatige gebruik van antidepressiva RBD veroorzaken. Evenals het terugtrekken van de genoemde stoffen.
• Bij symptomatische gedragsstoornissen zijn andere neurodegeneratieve ziekten meestal de oorzaak van het syndroom van Schenck. Deze omvatten: Ziekte van Parkinson, Multisysteem atrofie of de PANS-syndroom.

De oorzaak van idiopathische gedragsstoornis

Bij idiopathische gedragsstoornissen lijken er in eerste instantie geen triggers te zijn voor een episode. Onderzoek is nu echter zeker dat het Schenck-syndroom wordt veroorzaakt door het verkeerd gevouwen eiwit alfa-synucleïne (α-syn).. Alfa-synucleïne is verantwoordelijk voor onze dopaminevorming.

Bij RBD-patiënten misvouwt en vernietigt het eiwit alfa-synucleïne door verschillende eiwitcomplexen. Dit leidt tot een fatale kettingreactie. Aan de ene kant, minder dopamine geproduceerd en aan de andere kant nestelt het alfa-synucleïne zich op de zenuwcellen van de hersenstam. Dit blokkeert processen die nodig zijn voor de Remming van motoriek tijdens de REM-slaap. Als gevolg hiervan leven de getroffenen hun dromen levendig uit.

REM slaap gedragsstoornis en de ziekte van Parkinson

Het is nu bewezen dat 80 procent van de mensen die lijden aan het syndroom van Schenck de ziekte van Parkinson ontwikkelt in het verdere verloop. In feite zijn beide ziekten in sommige opzichten duidelijk vergelijkbaar.. Bij de ziekte van Parkinson treedt dus een verkeerde vouwing van alfa-synucleïne op.

Kan RBD behandeld worden?

Gelukkig zijn er nu tal van medicijnen die kunnen worden gebruikt om REM-slaapgedragsstoornissen te behandelen. Meestal worden de voorbereidingen kort voor het slapengaan genomen.. Om terugvallen te voorkomen, moeten patiënten de fondsen voor onbepaalde tijd nemen. Soms kan het nemen van drie tot twaalf milligram melatonine helpen. Er zijn echter nog steeds onvoldoende studies hierover.

Uit schaamte over hun Ziekte, veel patiënten raadplegen geen arts. Dit kan fatale gevolgen hebben. Er is een risico op letsel, zowel voor de betrokkene als voor zijn of haar partner. De genoemde behandelmethoden maken nu een vredige en rustgevende slaap mogelijk.

Syndroom van Schenck bij kinderen

RBD komt bijna nooit voor bij kinderen. De ziekte komt bijna uitsluitend voor tussen de leeftijd van 40 en 70 jaar. Meer dan 80 procent van de getroffenen die voor het eerst een REM-slaapgedragsstoornis ervaren, is ouder dan 60 jaar. Slechts zeer zelden zijn patiënten jonger dan 40 jaar.

Wil je meer weten over slaap? Volg ons dan op Instagram, Facebook en Pinterest.

In een notendop

U zult ook geïnteresseerd zijn in:

Bronnen:

MSD Handleiding: Parasomnias.
Informationsdienst Wissenschaft: REM slaapgedragsstoornis vaak verkeerd geïnterpreteerd.
Duitse Vereniging voor Neurologie: 80% van alle patiënten met REM-slaapgedragsstoornis ontwikkelt de ziekte van Parkinson.
Federaal Ministerie van Onderzoek en Onderwijs: Invloed van de darmflora op de ontwikkeling van synucleinopathie in knaagdiermodellen van de ziekte van Parkinson.