Slaap woordenboek
januari 30, 2023
Hersenonderzoek heeft interessante dingen gevonden over slaapwandelen – ook wel somnambulisme genoemd. Welke? We hebben gewerkt met de Neuroloog Wolf-Oliver Krohn sprak over nachtelijk wandelen.
“Somnambulisme behoort tot de zogenaamde parasomnieën – dit zijn slaapstoornissen”, legt neuroloog Wolf-Oliver Krohn de nachtelijke drukte van sommige mensen uit. Dhij werd maar half wakker, zijn lange tijd in de war en doen ongecontroleerde dingen op hun omzwervingen door het appartement met hun ogen open, die ze zich de volgende ochtend niet herinneren (lees ook slaapwandelen: oorzaken en behandeling bij volwassenen).
Hoewel kinderen heel vaak last hebben van somnambulisme (tot 30 procent van alle kinderen loopt ’s nachts rond) en het eigenlijk deel uitmaakt van de ontwikkeling van de hersenen, is slaapwandelen op volwassen leeftijd vrij zeldzaam. Slechts één tot vijf procent van alle volwassenen heeft last van slaapwandelen. De cijfers kunnen niet goed worden vastgelegd omdat veel volwassenen zich niet bewust zijn van hun nachtelijke excursies.
Wat zit er achter somnambulisme?
Is somnambulisme een soort “geleefde droom”? “Nee”, zegt neuroloog Wolf-Oliver Krohn. Slaapwandelen gebeurt in de diepe slaapfase of eventueel in de Overgang van diepe slaap naar wakker worden. In de zogenaamde REM-fase, wanneer je eigenlijk droomt, bewegen je ogen snel, terwijl bijna alle andere spieren verlamd zijn.
Hierdoor voorkomt het lichaam dat je je droombewegingen werkelijkheid maakt. In de diepe slaapfase daarentegen zijn je spieren niet verlamd. Daarom kunnen slapers ook opstaan en slaapwandelen. “Er is echter weinig bekend over de werkelijke oorzaak van slaapwandelen”, geeft Wolf-Oliver Krohn toe. Wat er in je lichaam gebeurt terwijl je ’s nachts ronddwaalt, is echter al goed onderzocht.
Wat gebeurt er in de hersenen tijdens het slaapwandelen?
Onderzoekers ontdekten zogenaamde deltagolven in de hersengolven van slaapwandelaars tijdens de normale diepe slaap. Dit zijn uniforme, langzame frequenties. Bij slaapwandelaars worden deze deltagolven onrustig en snelle frequenties mengen zich tussendoor. Dit betekent dat bij slaapwandelaars de hersengolven niet synchroon lopen.
Ook interessant: In diepe slaap zijn er meestal enkele gebieden in de hersenen die niet nodig zijn en daarom niet erg actief zijn. Dit omvat de thalamus, die een belangrijke rol speelt bij de verwerking van externe stimuli. Bij slaapwandelaars is het echter actief.
Zijn er triggers voor somnambulisme?
Het begint bijvoorbeeld met somnambulisme wanneer de betrokkene een hard geluid waarneemt of een lichtbron opmerkt – maar slechts de helft ontwaakt uit de diepe slaap. Vervolgens worden circuits van zijn hersenen geactiveerd, die bepaalde bewegingssequenties regelen. Omdat het cerebrum, d.w.z. het centrum van bewustzijn, echter blijft rusten, voeren de slaapwandelaars hun acties onbewust, ongecontroleerd en automatisch uit. Ze voelen geen prikkels, zoals pijn of kou, en herkennen mensen om hen heen niet ondanks dat hun ogen open zijn.
Wat moet dat betekenen? Slaapwandelen is een fenomeen op de grens tussen diepe slaap en wakker bewustzijn. Het kan ook omschreven worden als een soort van “onvolledig ontwaken” interpreteren.
Wat doen slaapwandelaars?
Patiënten met somnambulisme gedragen zich alsof ze wakker zijn. Sommigen zeggen zelfs betekenisvolle zinnen. Anderen gaan naar de koelkast en halen iets te eten of gaan zelfs het huis uit. “Het meest voorkomende gedrag is zitten in bed of op de rand van het bed. Mensen staan niet op, hoewel ze in zeldzamere gevallen ook kunnen ronddwalen. Ze reageren meestal niet op spraak en volgen niet noodzakelijkerwijs het verzoek om terug naar bed te gaan. Het is nuttig om de slaapwandelaar naar bed te leiden”, is het advies van de arts Wolf-Oliver Krohn.
Word niet wakker en beveilig uw appartement niet
Voorzichtig terug naar bed – ja! De slaapwandelaar mag echter niet worden gewekt. Oogcontact moet ook worden vermeden. Velen kunnenZe zijn verward, agressief of erg bang.
Omdat somnambulisme bewustzijn en dus oriëntatie mist, kunnen er ook gevaarlijke situaties voorkomen. Om ervoor te zorgen dat de getroffenen zichzelf niet verwonden, moeten enkele veiligheidsmaatregelen worden genomen in het “slaapwandelappartement”:
- Ramen en deuren moeten worden gesloten voordat u naar bed gaat
- Struikelgevaar, zoals tapijten, moet uit de weg worden geruimd
- Scherpe hoeken moeten worden opgevuld
- Glazen voorwerpen moeten uit de weg worden geruimd
Is het mogelijk om somnambulisme te voorkomen?
Ja, dit is deels mogelijk. Met al weinig maatregelen u kunt het risico op nachtelijke zwerftochten zelf verminderen. En dus:
- Slaap voldoende
- Oefen een Ontspanningstechnologie zoals yoga, autogene training of progressieve spierontspanning
- Minimaliseer stimuli voordat u naar bed gaat – verban bijvoorbeeld elektronische apparaten die fel licht uitzenden (mobiele telefoon, computer, enz.) uit de slaapkamer
- Verminder stress
- Creëer een comfortabele slaapomgeving (temperatuur, slaapkleding, deken, kussens)
Autosuggestie kan helpen
Slaaponderzoekers proberen gedrag tijdens de slaap te beïnvloeden door middel van bewustwording. In dit geval, Autosuggestie geef de slaapwandelaars de taak om een zin keer op keer te herhalen – zoals: “Als ik voel dat mijn voeten de grond raken, ga ik terug naar bed en blijf slapen.”
De slaapwandelaars reageren op de externe prikkel en volgen de innerlijke instructie. Volgens het onderzoeksteam werkt dit wonderwel. – op voorwaarde dat de patiënten ijverig aan autosuggestie doen. Autosuggestie betekent zoveel als zelfinvloed.
Somnambulisme is erfelijk
“Somnambulisme komt veel vaker voor bij kinderen tussen de vier en zes jaar dan bij volwassenen en gaat vaak gepaard met bedplassen en nachtmerries. Ze groeien meestal uit de fase van slaapwandelenzonder de noodzaak van een speciale behandeling”, zegt neuroloog Wolf-Oliver Krohn.
“Ongeveer 15 procent van de kinderen ervaart minstens één slaapwandelepisode. Bij 20 procent van deze kinderen zit slaapwandelen in het gezin”, zegt de specialist. In gezinnen met ten minste één slaapwandelaar, de kans op een ander geval tien keer hoger dan in gezinnen zonder slaapwandelaar. Het risico van het kind om ook slaapwandelaar te worden als beide ouders worden getroffen, is ongeveer 60 procent.
De gekken?
In de volksmond wordt slaapwandelen vaak moonsliding genoemd. Waar komt deze term vandaan? Slaapwandelaars bewegen vaak in de richting van een lichtbron. Omdat alleen de maan lange tijd de enige lichtbron ’s nachts was, geloofde men dat de slaapwandelaars zich tot de maan wendden – vooral de volle maan. Zo ontstond ook het beeld van de slaapwandelaar, balancerend met uitgestrekte armen op het dak richting de maan.
Andere parasomnieën
Er zijn andere varianten van parasomnieën, maar ze hebben vergelijkbare oorzaken. De bekendste is tandenknarsen. Sommige mensen halen ook uit of worden ’s nachts wakker en schreeuwen. Dit zijn ook parasomnia’s op de grens tussen slapen en wakker zijn.
Wil je meer weten over slaap? Volg ons dan op Instagram, Facebook en Pinterest of wissel ideeën uit met andere lezers in ons forum.
De neuroloog dr. Wolf-Oliver Krohn is betrokken als patiëntenconsulent voor de Duitse Hersenstichting (www.hirnstiftung.org) – dit is een non-profit organisatie die voorlichting geeft over neurologische aandoeningen en patiënten helpt met medische vragen.
U zult ook geïnteresseerd zijn in:
Bron:
Barmer: Slaapwandelen: Gevaarlijk dwalen in diepe slaap.