In de volksmond wordt het slaapziekte genoemd. In de geneeskunde spreekt men van narcolepsie. Niet iedereen die overdag moe is, heeft direct last van slaapziekte. Als de symptomen zich echter ophopen en regelmatig voorkomen, moet hulp worden gezocht. We zullen u vertellen hoe u de aandoening kunt herkennen.
De meeste mensen bedoelen narcolepsie waarschijnlijk met “slaapziekte”. De reden waarom de term tot op de dag van vandaag niet is aangeslagen, is omdat er een andere ziekte is die zo wordt genoemd: Trypanosomiasis. Het wordt overgedragen door de tseetseevlieg en komt op onze breedtegraden alleen voor bij vakantiegangers van het Afrikaanse continent.
Hoewel trypanosomiasis zeer zeldzaam is in Duitsland, moet correct worden gezegd dat narcolepsie een vorm van slaapziekte is. In Duitsland lijden ongeveer 40.000 mensen aan narcolepsie. Omwille van de eenvoud houden we het in dit artikel bij de uitdrukking “slaapziekte” wanneer we het hebben over narcolepsie.
Hoe ontstaat slaapziekte?
Simpel gezegd, slaapziekte narcolepsie resulteert in een tekort aan de boodschapperstof orexin. Dit speelt op de Regulatie van onze waak- en slaapfasen een rol. Als deze boodschapperstof niet voldoende beschikbaar is, voert hij zijn taak niet goed uit. Dit leidt tot uitgesproken slaperigheid overdag.
Vaak is een genetische aanleg verantwoordelijk, maar ook als gevolg van een ziekte zoals een hersentumor. Niet iedereen die in dit opzicht een erfelijke aanleg heeft, ontwikkelt echter ook daadwerkelijk narcolepsie. Ons artikel over narcolepsie gaat zeer nauw in op de ziekte en noemt de verschillende vormen van slaapziekte.
Verschil tussen slaperigheid overdag en slaperigheid overdag
Hoewel deze twee termen snel worden gezegd, is er een significant verschil tussen slaperigheid overdag en slaperigheid overdag. Slaperigheid overdag treedt op, bijvoorbeeld als u last heeft van slaapstoornissen of slaapproblemen heeft niet genoeg slaap gevonden. Dan ben je de volgende dag uitgeput en moe. Bij slaperigheid overdag kan het voorkomen dat je nog steeds niet kunt slapen.
Slaperigheid overdag, aan de andere kant, treedt plotseling en onvoorspelbaar op. De getroffen persoon voelt zich niet moe tot het begin van slaperigheid overdag. Van het ene op het andere moment valt ze echter plotseling in slaap.. Vooral bij monotone activiteiten zoals autorijden of aan een bureau zitten. Microslaap kan een teken zijn van slaapziekte, maar is geen duidelijke indicatie, omdat plotselinge slaap ook kan optreden bij overmatige slaperigheid overdag.
Wanneer treedt slaapziekte op?
“De ziekte kan op vrijwel elke leeftijd terugkeren”, zegt Ulf Kallweit, hoofd van het Centrum voor Narcolepsie, Hypersomnie en Slaperigheid overdag. “Bij de overgrote meerderheid van de patiënten verschijnen de eerste symptomen echter in de adolescentie, tussen de leeftijd van 10 en 20 jaar.” De eerste symptomen zijn een sterke neiging om in slaap te vallen en een verhoogde behoefte aan slaap.
Hoe weet ik of ik slaapziekte heb?
Als er begrijpelijke redenen zijn dat je op sommige dagen erg moe bent, moet je meestal geen zorgen over. De hele nacht door feesten of lang niet in slaap vallen vanwege het komende examen – allemaal verklaring genoeg voor vermoeidheid de volgende dag.
Als deze slaperigheid overdag echter geen duidelijke reden heeft komt dagelijks voor en is ernstig, moet u waakzaam zijn en bij twijfel naar de dokter gaan. “De behoefte aan slaap is ‘onweerstaanbaar’ en vaak gaat het om ongewenst in slaap vallen in ontoereikende situaties, bijvoorbeeld in een gesprek”, beschrijft Ulf Kallweit de symptomen.
Verlies van spierspanning
Onmiskenbare indicaties zijn zogenaamde kataplexen. “Dit resulteert in een plotseling verlies of Zwakte van de spieren, getriggerd door een emotie”, legt Ulf Kallweit uit. “Hartelijk lachen leidt bijvoorbeeld tot tot een wegzakken van het hoofd, zwakke knieën en mogelijk ook een val omdat de spieren het laten afweten.”
Volgens Ulf Kallweit zijn deze fasen van zwakte slechts zeer kort en duren ze een paar seconden tot een paar minuten – dit alles terwijl ze volledig bewust zijn. Dus als je midden in een gesprek plotseling instort zonder er iets aan te kunnen doen, is de aanname van slaapziekte heel dichtbij. Dit kortdurende verlies van spierspanning is zeer typerend. Narcolepsie met kataplexie is de meest voorkomende vorm van slaapziekte.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Als u slaapziekte vermoedt, krijgt u veel vragen over reeds bestaande aandoeningen, slaapgedrag en levensomstandigheden. Naast deze anamnese nemen de artsen verschillende Onderzoeken in het slaaplaboratorium voor. “Het dagelijkse onderzoek, de zogenaamde MSLT, met meting van de neiging om in slaap te vallen speelt hierbij een belangrijke rol”, legt Ulf Kallweit uit.
“In sommige gevallen kan een cerebrospinaal vloeistofonderzoek nodig zijn om de boodschapperstof orexin te meten,” zegt Kallweit. “Natuurlijk, andere oorzaken van de klachten worden uitgesloten door bloedonderzoek, MRI enzovoort.”
Hoe wordt slaapziekte behandeld?
Als basis voor de behandeling oefenen narcolepsiepatiënten bepaalde gedragsmaatregelen uit, zoals Plannen van slaaptijden overdag. Op deze manier kunnen in sommige gevallen verrassende slaapaanvallen worden voorkomen.
Bovendien zijn er volgens Ulf Kallweit verschillende behandelingsopties met medicijnen die voornamelijk de belangrijkste symptomen van de ziekte aanpakken. Slaperigheid en kataplexie overdag –verbeteren. “We hebben onlangs nieuwe richtlijnen gepubliceerd voor de behandeling van de ziekte op Europees niveau”, zegt Ulf Kallweit. Andere nieuwe geneesmiddelen zijn momenteel in klinische proeven. “Geneesmiddelen die orexine vervangen, dat ontbreekt in narcolepsie, spelen hier een belangrijke rol. De eerste resultaten waren veelbelovend.”
Wil je meer weten over slaap? Volg ons dan op Instagram, Facebook en Pinterest.
Prof. PD Dr. Ulf Kallweit is specialist in neurologie en hoofd van het Centre for Narcolepsy, Hypersomnia and Daytime Sleepiness aan de Witten/Herdecke University.